Ospedale en Gasthuis

Drie benedenverdiepingen? Een klein gangetje voert ons naar de trappen naar beneden. En de bovenverdieping was al aanzienlijk, met ook nog een kapel en een kerk. Wat een wonderlijk gebouw, dit Ospedale in Siena.

De Santa Maria in Scala staat tegenover de Dom in Siena

De ingang bevindt zich in de ticketshop voor de vele bezienswaardigheden in de stad. Achterin is een tourniquet waar je je kaartje voor moet houden. Omdat dit kennelijk niet gemakkelijk is, staat er een jongen, die dit voor je doet. Hij lacht vriendelijk naar me. Naast hem staat een vrouw, die kijkt of de jongen mijn kaartje goed voor het leesaparaat houdt. Kom! We zijn in Italië!
Het museum is een oud hospitaal, net als Museum Gouda waar ik als vrijwilliger werk. Het is bijzonder om in een zustermuseum te zijn. En ze hebben meer gemeen dan je zou denken!
Wat het meest in het oog valt: ze hebben beide een lange geschiedenis. Ze zijn beide verbonden met een heilige Catharina. En het zijn bijzondere gebouwen met uitgebreide collecties.

Het Ospedale Santa Maria della Scala staat tegenover de Dom in Siena. Het ontstond toen de pelgrims werden opgevangen die de Via Francigena volgden, de pelgrimsroute van Canterbury in Engeland naar Rome.  De bisschop van Canterbury was de eerste: hij volgde de route in het jaar 990 om de paus te gaan bezoeken. Van opvang van pelgrims werd het een opvang voor wezen, zwervers
en zieken. We denken dat in Gouda het gasthuis in de 14e eeuw gesticht is door een vermogende familie. Zieken en daklozen konden er slapen en kregen er te eten. Iedereen kon er terecht, maar als je je misdroeg werd je in een mand boven de Gouwe gehangen. Later werd het meer en meer een ziekenhuis, met chirurgijns, die behandelingen uitvoerden.
Catharina van het Ospedale is een andere Catharina dan die van Museum Gouda. Ze zijn beide heilig verklaard. De ene komt uit Siena, de ander is Catharina van Alexandrië. Aan Catharina van Siena word je op diverse plaatsen in de stad herinnerd. Ze was een vrome vrouw die dagelijks in de
San Domenico in Siena bad. Ze was het 25e kind in een gezin van een wolverver. Al jong trad ze in het klooster. Ze troostte en hielp in het Ospedale. Al tijdens haar leven werd ze beroemd. En ze werd invloedrijk in de kerk. Zo adviseerde ze de paus. Ze gaf hem de raad om terug te keren uit Avignon en weer in Rome te gaan zetelen.  En dat gebeurde ook.
Naast de trap die van de Dom naar de Doopkapel voert is een kruis geplaatst waar ze, volgens de overlevering, door de duivel is geduwd en struikelde.
Toen ze stierf was ze in Rome. Ze was zo populair dat er gesteggeld werd over wie haar stoffelijke resten mocht bewaren. Met als uitkomst van dit dispuut dat haar hoofd van haar romp werd gescheiden! Haar hoofd, of wat ervan over is, is, in een glazen kistje, te zien in de Catharina-kapel in de San Domenico in Siena. Compleet met certificaat van echtheid.

In de San Domenico in Siena is een kapel gewijd aan het leven van Catharina.

Na onderhandelingen werd het hoofd van Catharina van Rome naar Siena vervoerd

 Je kunt een voet van haar in Venetië vinden en de rest van haar lichaam is in Rome.
De Catharina naar wie het Gouds Museum is genoemd is de prachtige heilige, die al jong haar leven aan de kerk wijdde. Ze leefde in de Middeleeuwen, in de 3e en 4e eeuw. Diverse mannen maakten haar tevergeefs het hof, zo ook de Romeinse keizer Maxentius. Hij folterde haar, om haar te dwingen het geloof af te zweren. Dat lukte niet. Vervolgens stuurde hij 40 filosofen op haar af om haar van het geloof af te praten, maar het tegenovergestelde gebeurde: ze werden alle 40 christen. Hij wilde haar vermorzelen met een rad met punten, maar het werd gespleten door de bliksem. Hij laat haar uiteindelijk onthoofden. Volgens de legende stroomde er melk uit de halswond, waarmee de pest die in de stad heerste, werd bedwongen. Ze wordt altijd met een zwaard en wagenwiel afgebeeld. Die vind je in Gouda aangebracht boven de deur van de ziekenzaal, op een schildering van de kroning van Maria en ze staan naast haar, bij het beeld van haar dat in de kapel staat.

Zwaard en rad van Catharina van Alexandrië in Museum Gouda

De gebouwen zijn beide heel bijzonder. Dat begint al bij de ingang. Zoals ik net al zei, die van het Ospedale bevindt zich tegenwoordig in een ticketshop. De ingang voor de pelgrims bestaat nog wel, met prachtige fresco's.

Museum Gouda heeft twee ingangen en wel op verschillende niveaus. Een aan de gracht, de Oosthaven en een bij de kerk, de St. Jan. Bezoekers zijn nogal eens op zoek naar hun jas, die in een kluisje bij natuurlijk net de andere ingang ligt. Bij beide kun je de ziekenzalen nog zien.
In Gouda zijn de apotheek en de originele chirurgijnskamer nog te bezichtigen. In Siena vind je borden met de namen van de leiding en prachtige fresco's over de gang van zaken in het ziekenhuis. Je ziet een chirurgijn, die een zieke behandelt en een monnik die een zieke het laatste sacrament toedient.
In de kelder in Gouda is een dolhuis te zien, daar werden onhandelbare patiënten gebracht om rustig te worden. In Siena zijn er drie ondergrondse verdiepingen, boordevol reliqieën, beelden en boeken. Dezelfde jongen wijst de weg naar beneden. Daar kun je ook de plek vinden waar Catharina vaak te vinden was, het Osteria dell' Catarina della Notte.

Catharina rust uit. Te zien in een onderverdieping in het Ospedale in Siena

Beide hebben een eigen kapel, het Ospedale heeft ook zelfs een eigen kerk.

Beide musea hebben ook kunstwerken die niet zo zeer met de functie van het gebouw te maken hebben. Zo is er Siena een archeologisch museum te vinden en ook een film over het redden van kunst bij aardbevingen. De collectie landschappen uit de Haagse school in Museum Gouda is vermaard, maar lijkt heel ver weg als je in Siena bent. De polderlandschappen lijken een andere wereld.