Rondleidingen

Na jarenlang vooral zelf gekeken te hebben naar schilderijen, ga ik de laatste tijd graag mee met een rondleiding.
Soms gepland, zoals bij de rondleiding over de Amsterdamse School in en rond gebouw Het Schip in Amsterdam-West. En bij Eye, het spectaculaire Filmmuseum in Amsterdam-Noord en bij het plattelandskerkje in Toscane, dat twee uur per week geopend was. Soms kon ik toevallig meelopen, zoals bij de Renaissance-tentoonstelling in het Twents Rijksmuseum.
De rondleidingen doen wat met me. Het ene effect is logisch en ook heel leuk. Het tweede ligt misschien minder voor de hand, maar misschien ook niet.
Ik ga er beter van kijken. Dat is nou precies de bedoeling, daarom raak ik steeds meer verzot op rondleidingen. Ik zag hoe architect Michel de Klerk vormen uit de natuur verwerkte in de gevels van bouwblokken. Ik zag een vissegraat, een ammoniet en golven.

Golven en visgraten om een plezierige woonomgeving te creëren. En Michel de Klerk heeft ook de vorm van de huisnummers ontworpen.

Hij maakte die vormen om de mensen die er woonden een mooie woonomgeving te geven, zodat ze zich prettig zouden voelen.
Ik keek naar de vormen van Eye en hoe het gebouw is geconstrueerd zodat het lijkt te zweven. Ik zag de beden aan Maria op een soort briefje dat al eeuwenlang in Toscane wordt gebruikt, maar die meestal niet bewaard zijn gebleven.
Ik zag dat de lieflijke Christusfiguur van Raphael best een detail van een groter schilderij kon zijn.
Allemaal dingen die ik wel zag en waarschijnlijk wel had kunnen opzoeken, maar nu veel meer voor me gingen leven. Ik zag de architect voor me die sociale woningbouw ontwierp en verticaal gemetselde  muurtjes tekende omdat hij die nu eenmaal mooi vond staan. Ik voelde hoe de trap in Eye je laat schrijden als een filmdiva als je naar de filmzaal loopt. Ik zag een vrouw Maria bedanken omdat haar kind was genezen. En ik zag meteen een altaarstuk voor me met blauw en rond rondom de serene Christus-figuur.

Wat er ook gebeurde is dat ik de rondleider voor even de aardigste persoon op aarde vond. De jonge vrouw die rustig en objectief vertelde over de krotwoningen in Amsterdam, wethouder Wibaut en de Woningwet van 1901. De vrouw van mijn leeftijd met steenrode lippen en zuidelijke tongval, die met zichtbaar genoegen vertelde over de langdurige discussie in de gemeenteraad over de lokatiekeuze van het nieuwe Filmmuseum, de directeur die wanhopig uitriep de stad te zullen verlaten en hoe Amsterdam-Noord de perfecte plek bleek. De gebogen oudere man, die geen Engels sprak en naarmate we meer vroegen meer begon te vertellen en steeds sneller ging praten. De keurig geklede mevrouw die zo veel te vertellen had en met wie ik een geanimeerd gesprek voerde over tempera en olieverf. Ik zag heus wel hoe fragiel de jonge vrouw was en misschien niet op alle gebieden zo zeker van haar zaak. Dat de vrouw van mijn leeftijd zich met wijde zwarte kleding en rode lippen een beetje leek te verstoppen. Ik zag de oudere man die meer dan 30 jaar vrijwilliger was, vergroeid was met zijn museum en bijna in slaap was gevallen toen we binnenkwamen. En de mevrouw die moeite had het microfoontje aan de praat te houden. Voor even hield ik van ze en geloofde ik alles wat ze mij vertelden.

Lezen om een verhuizing te voelen

Op de middelbare school dacht ik, als ik een Grieks drama las: `doe toch niet zo overdreven, mensen!` Tegenwoordig weet ik dat de werkelijkheid vaak mijn voorstellingsvermogen te boven gaat.
Op het gymnasium, al weer veertig jaar geleden, vertaalden we Griekse drama´s en lazen we Shakespeare. Spannende verhalen, maar moeilijk voorstelbaar voor mij als middelbare scholier. Niet dat er geen drama was, maar je had het er niet over. Omdat bij ons thuis emoties niet echt besproken werden waren er meerdere hordes te nemen. Het feit dat er taal was voor gevoelens was nieuw voor me. En ook dat de ontwikkeling van emoties centraal stond in de tragedie was even wennen. Ze waren blijkbaar zo belangrijk dat ze de hoofdrol speelden. Nu weet ik wel beter.
Ik weet nog dat we met de klas naar de uitvoering van Oedipus Rex gingen kijken in het theater. Het was een moderne uitvoering, die veel indruk op me maakte omdat het leek of het hier en nu speelde. Maar het idee van een zoon die verliefd was op zijn moeder en zijn vader vermoordde..  het leek me allemaal schromelijk overdreven.

Inmiddels ben ik zelf moeder, zus, geliefde. En in die hoedanigheden maak je, zoals iedereen, van alles mee.
Boeken helpen me met voelen. Het leidt tot een schier onstilbare honger om de tragedies te herlezen en te zien in welke vorm dan ook.

Zo las ik de afgelopen tijd ´Jij zegt het´ van Connie Palmen. In de roman vertelt dichter Ted Hughes over zijn leven met dichteres Sylvia Plath. Sylvia Plath, die zelfmoord pleegde. Liefde en haat die dicht bij elkaar liggen. De druk van ouders, de impact van een vroeg overleden vader.

Maar ook het boek van Kristien Hemmerechts, over de vrouw van Dutroux (het heet:´De vrouw die de honden te eten gaf´). Je krijgt een inkijkje in het hoofd van deze vrouw, die wist van de gruwelijke situatie van de opgesloten meisjes en eraan meehielp. En je kunt je indenken dat het zo gegaan kan zijn, dat ze zo gehandeld heeft.

En ik keek naar de opera Salomé, met mijn jongste zoon. Een man die zijn stiefdochter begeert. Zij probeert hem uit en kijkt hoe ver ze kan gaan. Ze eist een hoofd en krijgt het.

Ook zag ik het ballet Onegin, waar geduelleerd wordt en de liefde meerdere mensen fataal wordt.

Allemaal dramatische gebeurtenissen. Ze horen bij het leven.
Binnenkort ga ik verhuizen. Nooit gedacht dat ik zou scheiden, me eenzaam zou voelen, zou gaan daten en de levenskracht weer voelde stromen met de liefde.
Mijn nieuwe huis is een kleine 200 km verderop. Dat verhuizen over een behoorlijke afstand heb ik wel vaker gedaan, maar toch doe ik het langzamer dan de vorige keren. Ik weet inmiddels dat het meer is dan de ene deur dicht doen en de andere deur openen. Er komt veel meer bij kijken! Loslaten, afscheid nemen, nieuwe vriendschappen aangaan, opruimen, ontslag nemen.
Ik ben in ´Nacht´ begonnen van Knausgard, wat begint met een verhuizing naar het hoge noorden van Noorwegen. De titel voorspelt niet veel goeds. Wegleggen en een tijdje lekker de Libelle lezen? Of het boek toch maar lezen? En voelen wat er allemaal  gebeurt?