Perspectief versus abstract

Waarom vind je een schilderij mooi? Vind je een schilderij mooi als het lijkt? Geniet je van de kleuren, vormen of de penseelstreken? Hoe realistisch wil je het hebben?
Dat vroeg ik me af toen me de geschiedenis van het perspectief werd verteld. Een wiskundige berekende hoe het perspectief werkte en Brunelesschi experimenteerde ermee bij de Doopkapel in Florence. Andere manieren van perspectief daargelaten, verspreidde het schilderen van perspectief zich als een olievlek. Het werd gebruikt om diepte te suggereren en voor het schilderen van verhalen van heiligen: voor iedere scène een plaatje geschilderd in een aparte ruimte.
In Pisa zag ik het leven van Catharina van Siena op zo'n manier weergegeven in het prachtige museum daar. En ik kijk altijd vol bewondering naar plafonds met duizelingwekkend hoge luchten of benen die eruit lijken te bungelen. Michelangelo was er goed in dat zie je in de Sixtijnse Kapel. Verbazingwekkend toch: tot dan toe was hij beeldhouwer en kreeg toen de opdracht om te schilderen en fresco's te maken.
De schilders vervolmaakten in de Barok de techniek. Ze schilderden geopende deuren die er niet waren en deden gebouwen groter lijken. En de beelden werden een en al beweging. Rome wemelt van het maniërisme en barok, bijvoorbeeld in de Villa Borghese.   Trompe l'euil zegt het ook, gezichtsbedrog. Een imaginaire koepel in de St. Ignazio; zuilen die bedrieglijk echt zijn of grisailles die op pleisterwerk lijken. Tegenwoordig zie je op Facebook streetartists die gapende gaten in een plein schilderen. Ze gaan verder in de lijn van Dali's smeltende klokken. Escher maakte oneindige trappen en vogels die in vissen overgingen. Je ziet het bij de realisten waar je een perzik vast lijkt te kunnen pakken die twee dimensionaal is.
Er ontstond weerstand tegen de perfecte technische beheersing in de Barok. Je werd misleid!
Een van de reacties leidde tot abstracte kunst. Een nieuwe vorm van puurheid. Een schilderij is een plat vlak, verf is verf, je ziet de penseelstreken, je voelt de intensiteit van de kleur. Met een schilderij geef je niet een beeld neer, maar laat je emotie zien of de schoonheid van vorm en kleur.
Ik moet daarom vaak glimlachen als mensen zeggen dat ze houden van schilderijen waarop ze kunnen zien wat het voorstelt. Dat doen die schilderijen nu juist niet.