Meer over kunst in Portugal

Mijn lief nam me in Lissabon ook mee naar een groot particulier museum, het Calouste Gulbenkian. Ook daar was de geschiedenis dichtbij. Ik kocht de collectie-catalogus, mijn lief bestudeerde de biografie van de grondlegger, Calouste Gulbenkian. Waarom zou een rijke Armenier, die drie huizen bezat, waarvan geen enkele in Portugal, zijn enorme collectie aan dit land hebben geschonken? Gulbenkian kwam in Portugal terecht, toen hij op de vlucht was in de Tweede Wereldoorlog. Portugal was in die tijd een dictatuur die neutraal was in de oorlog. Uit dank schonk Gulbenkian zijn enorme kunstcollectie na zijn dood. De stichting van het museum in 1956 had heel wat voeten in aarde. Er ontstond een museum voor de "founders- collection".

Sonia Delaunay schildert de fado als ze tijdens WO I in Portugal verblijft. Ze vermengt pigmenten met hete was om heldere kleuren te gebruiken. Ze noemt het orfisme. De Delaunays werken samen met Portugese kunstenaars als Amadeo de Souza-Vardoso en Eduardi Viana en dichter Almada Negreiros.

In de jaren 80 kwam er een museum voor moderne kunst bij. In dat museum is de geschiedenis ook voelbaar. Je vindt er een overzicht van de "Novo Estado-periode", de tijd van dictator Salazar, die eindigde door de Anjer-revolutie in 1974. Ik zag dat daaraan voorafgaand eerst in 1908 de koning was vermoord en er vervolgens een republiek kwam, die bloedig werd beeindigd en leidde tot een dictatoriaal regime.
De censuur, geheime dienst en geweldadige onderdrukking van het Salazar-regime bedierven het kunstklimaat. Ik zocht naar iets als pop-art, maar dat was er eigenlijk niet. Het kunstklimaat herstelt zich stap voor stap sinds 1974. De Stichting Gulbenkian heeft nog steeds olie-aandelen en koopt jaarlijks moderne Portugese kunst aan. Ook verleent het beurzen aan kunstenaars. Het is daarmee voorloper op het gebied van moderne en hedendaagse kunst in Portugal.

Maria Beatriz. Haar poetische kunst is te zien in het Gulbenkian en ook in Museum Gouda

Je vindt het een en ander in het moderne Gulbenkian, de kunstenaars lijken zoekend. Maar gelukkig vind je ook kunst buiten het museum. Op straat zie je veel muurschilderingen, waar de vitaliteit vanaf spat.

Muurschildering in Lissabon, die verwijst naar de fado.

Street-art als nieuwe variant op de aloude tegelkunst. Bansky inspireert Portugese kunstenaars. Die komt liever niet op veilingen en in musea terecht.

In Covilha is de Santa Maria versierd met tegels en streetart, zoals deze blowende engel.